مسعود باقرزاده: شهردار یا شارمند، طبق تعریف به گرداننده شهر و به تعریف لغوی به کسی می گویند که شهر را در اختیار دارد. شهرداری نهادی است با نقش محوری در جهت بالابردن کیفیت زندگی در محيط‌هاي شهري که با فراهم آوردن امكانات و ارائه خدمات این مهم را برای آسایش شهروندان عهده دار است.
بر اساس معانی رایج در ایران، شهرداری نهادی است عمومی، غیر دولتی، محلی و خودکفا که باید دارای درآمد برای اداره خود باشد که میزان و نحوه تحقق این درآمد توسط شورای اسلامی شهر به تصویب رسیده و در قالب عوارض از مردم اخذ می‌گردد. اما با توجه به چند وجهی بودن ساختار شهری ، شهرداری به تنهایی توانایی اداره شهر را نداشته و لزوم مشارکت موثر از سوي دستگاه های دولتی ، سازمان‌ها و ارگان‌هاي خصوصی و مردم نهاد كه می توانند در توسعه و مديريت شهري نقش تعريف شده‌اي داشته باشند همواره احساس می گردد. در كشورهاي پيشرفته این وظایف روز به روز گسترده‌تر شده و شهرداري‌ها به عنوان نهادي مدني، محلي، عمومي و غيرانتفاعي وظايف بيشتري را نسبت به کشورهای در حال توسعه بر عهده مي گيرند.
بر این اساس ارائه و بکارگیری شاخص های انتخاب شهردار جهت رسیدن به انتخابی آگاهانه می تواند بسیار حائز اهمیت باشد که علاوه بر آگاهی بخشی عمومی ، بعنوان ابزارهای راهبردی موثر برای منتخبین شورای شهر جهت انتخاب شهردار شایسته و لایق خواهد بود .لذا هم چنان که در قسمت اول معیارهای انتخاب شهردار تشریح نمودیم هیئت وزیران در جلسه ۲۵ /۹ /۱۳۹۷ به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد ماده (۸۲) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران - مصوب ۱۳۷۵ - و اصلاحات بعدی آن، آیین نامه اجرایی تصدی سمت شهردار را به شرحی که گذشت تصویب نموده است که از معیارهای کمی نیز برخوردار است لذا در این بخش به ادامه موضوع می پردازیم .
اهمیت موضوع:
شهرداری مهمترین و تاثیرگذارترین سازمان شهری، نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره شهروندان دارد. شهردار می بایست تخصص های مختلفی در حوزه های مدیریت شهری و سایر حوزه های مرتبط داشته باشد که در صورت غفلت در این انتخاب ، با تصمیمات نادرست و یا غیر اولویت دار زیان غیر قابل جبرانی را بر پیکره شهر وارد خواهد کرد. در نتیجه انتخاب شهردار ذیصلاح و مطلوب شهر توسط اعضای شورای اسلامی شهر بسیار حائز اهمیت بوده و به عبارتی مهمترین تصمیم شورا تلقی می شود .
ضوابط قانونی:
به استناد ماده (۸۲) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران - مصوب ۱۳۷۵ - و اصلاحات بعدی آن، آیین نامه اجرایی تصدی سمت شهردار در تاریخ 1397.9.25 به تصویب رسیده که در مواد اول ودوم شورای شهر را به انتخاب شهردار موظف نموده است :
ماده ۱ - شوراهای اسلامی شهرها موظفند ظرف یک ماه پس از رسمیت یافتن، شهردار مورد نظر خود را بر اساس ضوابط و شرایط موضوع این آیین نامه، انتخاب و صورتجلسه مصوبه شورا را به همراه مدارک و مستندات مورد نیاز، جهت صدور حکم انتصاب به مرجع صدور حکم ارایه نمایند.
ماده ۲ - در صورتی که وزیر کشور یا استاندار، شهردار معرفی شده را واجد شرایط تعیین شده نداند، مراتب را با ذکر دلایل به شورای اسلامی شهر منعکس می نماید. شورای اسلامی شهر مکلف است نسبت به انتخاب گزینه جدید یا اصرار بر نظر قبلی خود اقدام نماید. در صورت اصرار شورای اسلامی شهر بر مصوبه قبلی، بر اساس تبصره (۳) بند (۱) ماده (۸۰) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران - مصوب ۱۳۷۵ - و اصلاحات بعدی آن، موضوع بلافاصله به هیئت حل اختلاف ذی ربط ارجاع می شود.
روش مرسوم وسابق:
درخصوص انتخاب شهردار برخی شهرها روی گزینه هایی صحبت می شود که معیار اصلی شناخت و رابطه اعضای ذی نفوذ شورا و یا جریانات همسو با اعضای شورا می باشد .یکی از معیارهای اعضای شورا ، بررسی برنامه گزینه های مورد نظر می باشد ، که این روش تاکنون بدلیل این که اولا برنامه در شهرداری تدوین و در شورا تصویب می شود و ثانیا برخی افراد متمول و یا دارای گروه ،سریع مطالبی را تهیه وارایه می کنند. و برخی نیز از افراد مطلع مطالبی را سوال کرده و جمع بندی کرده ودر شورا ارایه می نمایند. ضمن اینکه هیچ تضمینی برای اجرای این مطالب مطروحه وجود ندارد .
گاهی نیز صحبت از مدل شاخص‌ها برای شهردار مطرح می شود و مشارکت شهروندان در ارایه پیشنهاد شهردار و فرآیند انتخاب شهردار با ظاهری بسیار دمکراسی وار ( همانند مکانیزم انتخاب لیست شورای شهر تهران ) مطرح می شود ، که بیشتر جنبه تبلیغاتی وکسب وجاهت داشته ولی معمولاً در عمل معیارهای درون گروهی و افراد ذی نفوذ بیرونی در حال شکل دادن می باشند.
پیشنهاد:
به نظر می رسدبهتر است با در نظر گرفتن شاخص های کلیدی و معیارهای اصولی و باتوجه به شرایط اختصاصی شهر معیارهای شایستگی تصدی و طی فرایند زیر در نظر گرفته شود :
گام اول : لازم است معیارهای شایستگی تصدی مدیریت شهرداری توسط کارگروهی تدوین شود ، مانند:
رشته تحصیلی: رشته های تخصصی مرتبط با شهر ، و یا مدیریت های مرتبط
سابقه مدیریت: در مدیریتهای مرتبط با موضوعات شهری و یا نزدیک به آن
تخصص : برخورداری از تخصص های مرتبط به شهر و امور شهری و حقوق شهروندی
تعهد : دارای باور نظری و عملی در راستای اهداف انقلاب و اهتمام به سیاستهای کلی نظام درخصوص شهرسازی و معماری و تلاش درجهت جامه عمل پوشاندن به تدابیر انقلاب اسلامی
توان جسمی : امکان تحرک جسمی برای حضور در بخشهای مختلف شهر و بازدیدهای میدانی
خود باوری : اتکا به توان بومی برای رفع مشکلات شهری و ارتقا سطح زندگی شهروندان
مردمی بودن : از لحاظ روحیه مردمی داشتن و همچنین سبک زندگی و…
و برای هربند نیز زیر شاخصهایی ارایه شود و هربند نیز دارای امتیاز وزنی باشد و مجموع انها صد قرارگیرد .
گام دوم : بررسی سوابق گزینه های مطرح با معیارهای مذکور و سنجش آن و در نهایت سه الی پنج گزینه واجد بیشترین امتیاز انتخاب اولیه شوند .
گام سوم : طی مصاحبه اعضای شورا در جلسه حضوری از میان گزینه های حایز امتیاز ، فرد دارای صلاحیت را انتخاب نمایند .
گام چهارم : نظارت مستمر شورای شهر بر عملکرد شهردار در طول دوره تصدی وی در شهرداری بوده و پیش از انحراف از اهداف و برنامه ها ، تذکرهای لازم را بدهند .
پیشنهاد مذکور به اعضای شورای شهر کمک می کند که شهردار شایسته را از بین گزینه های مختلف وبر اساس یک فرایند سالم ومنقطی انتخاب کنند و رضایت شهروندان را در پی داشته وهمچنین می تواند به شهرداران در انتخاب مدیران شهری زیرمجموعه خود راه حلی بر اساس معیارهای شایستگی ارایه نماید .
سایت اوزخبر از انتشار نظرات حاوی توهین و افترا و نوشته شده با حروف لاتین (فینگیلیش) معذور است.
